موضوع:تاثیرانواع اشتباه در قتل عمد و بررسی تطبیقی رویکرد قانونگذار در قانون مجازات اسلامی جدید و قانون سابق94

تعداد صفحات:135

دانشکده علوم انسانی، گروه حقوق
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A)
گرایش جزا و جرم شناسی

چکیده:

با توجه به اینکه رویکرد قانونگذار در خصوص پذیرش یا عدم پذیرش اشتباه در قتل می تواند حیات شهروندان را تحت تاثیر قرار دهد و به لحاظ اهمیت موضوع و تغییر رویکرد قانونگذار در قانون مجازات اسلامی جدید و محدودیت پذیرش اشتباه در قتل و نظر به اینکه در مواد جدید التصویب خلاء تحقیقاتی وجود دارد و در تحقیقات قبلی که با توجه به قانون مجازات سابق نگارش شده اختلاف نظر و تشتت آراء ملاحظه می شود. هدف این پژوهش این است که اشتباه قابل قبول و غیر قابل قبول در رفع مسئولیت کیفری در حقوق ایران و شناسایی اهداف قانونگذار در تغییر رویکرد قانونگذاری در خصوص قتل ناشی از اشتباه  را تبیین کند. بنابراین روش توصیفی و تحیلی را برای پرداختن  به موضوع انتخاب شده و اطلاعات لازم از کتب حقوقی، فقهی، مقالات علمی و مجموعه قوانین جمع آوری و همچنین به رویه قضایی نیز توجه شده و بعضی از آراء که در این زمینه صادر شده مورد تحلیل قرار گرفته است . پس از جمع آوری اطلاعات لازم، به تحلیل رویکرد جدید قانونگذار پرداخته و نکات مثبت و منفی شناسایی شده است  و به این نتیجه گیری کلی رسیدیم که هر چند انتقادات وارده و افکار عمومی سبب تغییر رویکرد قانونگذار در خصوص پذیرش بعضی از انواع اشتباه در قتل شده ولی قانونگذار بین دو گروه از افرادی که عملشان از ابتدا مجاز بوده و مرتکب اشتباه شده اند، با گروهی که از ابتدا عملشان غلط بوده است هیچ وجه افتراقی قائل نشده است و از این جهت رویکرد قانونگذار مواجه با اشکال است که توصیه شد در اصلاحات بعدی قانونگذاری این مشکل مرتفع گردد.

واژه های کلیدی:

اشتباه در قتل، اشتباه قابل قبول، اشتباه آمر و مامور، اشتباه در شرایط عینی عموامل موجهه

فهرست مطالب

فصل نخست : طرح تحقیق و تعاریف مفهومی.. 11

مبحث اول :طرح تحقیق.. 13

مقدمه : 13

الف) بیان مسئله : 14

ب) سؤالات تحقیق : 15

ج) فرضیه های تحقیق : 15

د) ضرورت و اهمیت تحقیق : 15

ه) اهداف مشخص تحقیق : 16

و) روش تحقیق : 16

ز) ادبیات و پیشینه تحقیق : 16

ح) جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق : 17

ط) ساختار پایان نامه : 18

مبحث دوم : تعاریف مفهومی واژگان اصلی.. 18

بند اول: اشتباه. 19

بند دوم: قتل.. 20

الف: مفهوم لغوی قتل.. 20

ب: مفهوم اصطلاحی قتل.. 21

بند سوم: تعریف عمد. 21

گفتار دوم: رابطه بین واژاگان اصلی و واژگان مرتبط.. 25

بند اول :رابطه اشتباه با جهل.. 25

الف:  تعریف جهل.. 25

ب : انواع جهل.. 27

1-  جهل بسیط.. 27

2- جهل مرکب یا اشتباه. 28

بند دوم:رابطه اشتباه با شبهه. 29

بند سوم: رابطه اشتباه با خطا 31

الف: تعریف خطا 31

ب: اقسام خطا 32

ج: هم گرایی یا واگرایی اشتباه با خطا 33

بند چهارم:رابطه اشتباه با اتفاق. 33

گفتار سوم: انواع اشتباه. 35

بنداول: اشتباه حکمی.. 35

الف : اشتباه در حکم جزایی.. 36

ب:  اشتباه در حکم غیر جزایی.. 37

بند دوم : اشتباه موضوعی.. 37

الف: اشتباه در کیفیات مشدده جرم. 39

ب:  اشتباه در موضوع جرم. 41

فصل دوم: اشتباه قابل قبول و مؤثر در قصاص… 44

مبحث اول: مهدورالدم در حقوق ایران. 45

گفتار اول: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی.. 45

گفتار دوم: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی.. 46

بند اول : قانون مجازات اسلامی سال 1370. 46

بند دوم : قانون مجازات اسلامی مصوب 1392. 47

مبحث دوم: ارتکاب قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن مقتول. 49

گفتا ر اول: نظریه رفع قصاص… 52

گفتاردوم: نظریه اعمال قصاص… 55

فصل سوم : اشتباه قابل قبول یا مؤثر در مسئولیت قاتل عمد در حقوق ایران. 57

مبحث اول: اشتباه در مهدورالدم بودن مقتول. 58

گفتار اول: اشتباه در هویت یا شخصیت.. 61

گفتار دوم: اشتباه در هویت و شخصیت در حقوق بین الملل.. 67

مبحث دوم: اشتباه در قتل ناشی از امر آمر قانونی.. 74

گفتار اول: اشتباه آمر و مامور در مجاز بودن قتل.. 77

گفتار دوم: در صورت علم  آمر و جهل  مامور به غیر قانونی بودن دستور. 88

بند اول: نظریه مسئولیت مامور. 88

بند دوم: نظریه رعایت ظواهر قانونی.. 89

مبحث سوم: اشتباه در شرایط عینی عوامل موجهه دیگر. 91

گفتار اول : دیدگاهای عینی گرا و غیر قابل قبول بودن اشتباه در دفاع ظاهری.. 100

گفتار دوم : دیدگاه های ذهنی گرا و قابل قبول بودن اشتباه در دفاع مشروع ظاهری.. 105

فصل چهارم: اشتباه مؤثر در مسئولیت کیفری و قصاص در قانون مجازات اسلامی سال1392. 108

مبحث اول: اشتباه در هویت موثر در قصاص… 109

گفتار اول: سابقه قانون گذاری.. 109

گفتاردوم: بررسی ماده 303 و مقایسه آن با سوابق قانونی.. 110

مبحث دوم: ایرادات وارده بر رویکرد جدید قانون گذار( تحلیل مواد 302 و 303). 111

گفتار اول: عدم تضمین کافی نسبت به تکلیف مثبت دولت ها در حمایت از شهروندان. 115

گفتار دوم : عدم رویکرد افتراقی قانون گذار نسبت به مرتکبان اشتباه در قتل.. 120

نتیجه گیری: 122

پیشنهادات: 125

فهرست منابع: 128