تاثیر تحریم بر صنعت نفت ایران

پایان نامه تاثیر تحریم بر صنعت نفت ایران

دانلود پایان نامه رشته حقوق با موضوع تاثیر تحریم بر صنعت نفت ایران با فرمت ورد و قابل ویرایش از ماهان داک

چکیده

با توجه به اهمیت نفت در دنیای امروز و نقش انکار نشدنی آن در واردات، صادرات، درآمد دولت، ارز مورد نیاز کشورها و تاثیر آن در تمام بخش­های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، تأمین با ثبات انرژی همواره یکی از مهم­ترین دغدغه­های دولت­ها بوده است. مسئله­ی انرژی که نفت و گاز شکل غالب و  آن را تشکیل می­دهد می­تواند به عنوان یک اهرم در مناسبات سیاسی بکار رود و هرنوع اخلال در استخراج، فروش، واردات و یا صادرات نفت وگاز و یا کالاها و تکنولوژی وابسته به آن که شاید تحریم مهم­ترین آن می­باشد، می­تواند هزینه­های زیاد و صدمات هنگفتی را بر دولت­های صادرکننده یا وارد کننده تحمیل کند. از کشف اولین چاه نفت در مسجد سلیمان که بیش از یک قرن از آن می­گذرد تا به امروز این صنعت با فراز و نشیب‌های فراوانی روبه‌رو بوده است؛ از تلاش برای ملی شدن صنعت نفت و کودتای 28مرداد تا جنگ تحمیلی و تحریم­ها. در حال حاضر نیز بر اثر تحریم­ها این صنعت با چالش­های اساسی مواجه است. از تحریم خرید نفت ایران و استرداد پول نفت فروخته شده گرفته تا ممنوعیت فروش مواد خام و تکنولوژی استخراج نفت و دکل­های نفتی به ایران، و از همه مهم­تر ممنوعیت سرمایه­گذاری در این بخش توسط سرمایه­گذار خارجی که­ منجر به بروز مشکلات عدیده­ای در تامین بسیاری از کالاهای ضروری صنعت نفت شده است. از سوی دیگر حتی در صورت دور زدن تحریم­ها، اقلام مورد نیاز مهم که گاهی از تکنولوژی روز نیز برخوردار نیستند با هزینه­های بیشتر و در زمان طولانی­تر در اختیار پروژه­ها قرار می­گیرند، که اثر بخشی مطلوب را ندارند. برای رهایی از این بحران باید در وهله­ی اول با همراه شدن با دنیا در صدد رفع تحریم­ها کوشید و در حال حاضر با استفاده از راه­هایی برای جذب سرمایه­گذار خارجی، دیپلماسی با شریکان منابع مشترک و تربیت و انتصاب مدیران کارآمد،  خط سبز در پروژه­های هزینه بر چند فازی صنعت نفت، تزریق گاز و آب به میدان­های نفتی و چاه­های نفت پیر برای استخراج بیشتر،  اثر تحریم­ها را کم کرد. و در نهایت باید با سرمایه­گذاری در بخش­های دیگر صنعتی و اقتصادی کشور وابستگی به نفت را کم کرد.

فهرست مطالب

چکیده………………………………………………………………………………………………………………………………………………1

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

1 نفت……………………………………………………………………………………………………………………………………6

1-1  ارزش نفت و وابستگی دنیا به آن………………………………………………………………………………………………..7

1-1-1  ذخایر نفتی اثبات شده……………………………………………………………………………………………………………7

1-1-2  نقش خاورمیانه در تولید نفت………………………………………………………………………………………………….8

1-1-3  تامین انرژی در ایالات متحده (بزگترین تحریم­کننده­ی ایران)……………………………………………………..10

1-1-3-1 گسترش کاوش­های نفتی……………………………………………………………………………………………………12

1-1-3-2  منابع تجدیدپذیر………………………………………………………………………………………………………………12

2  تحریم………………………………………………………………………………………………………………………………14

2-1  تحریم اقتصادی……………………………………………………………………………………………………………………….15

2-1-1  تحریم­های اقتصادی از جهت هدف………………………………………………………………………………………..15

2-1-2  ابعاد نظری تحریم………………………………………………………………………………………………………………..16

2-1-3  تفاوت عمده­ی تحریم­ها………………………………………………………………………………………………………..17

2-1-4  ابعاد حقوقی تحریم………………………………………………………………………………………………………………18

2-1-5  تحریم در چارچوب سازمان جهانی تجارت…………………………………………………………………………….19

2-1-6  انواع تحریم­های اقتصادی……………………………………………………………………………………………………..20

2-1-6-1  تحریم یک طرفه………………………………………………………………………………………………………………21

2-1-6-2  تحریم چند جانبه……………………………………………………………………………………………………………..21

2-1-6-3  تحریم توسط شورای امنیت………………………………………………………………………………………………22

2-1-7  هزینه­های تحریم………………………………………………………………………………………………………………….23

2-1-8  اثر بخشی تحریم………………………………………………………………………………………………………………….24

2-2  تحریم­های اعمال شده علیه ایران……………………………………………………………………………………………….27

2-2-1  تحریم­های سازمان ملل…………………………………………………………………………………………………………27

2-2-1-1  اثرات تحریم­های سازمان ملل……………………………………………………………………………………………27

2-2-1-1-1  اثر بر بخش اقتصادی……………………………………………………………………………………………………28

2-2-1-1-1-1  اثر بر بخش صنعت………………………………………………………………………………………………….28

2-2-1-1-1-2  اثر بر بخش کشاورزی………………………………………………………………………………………………30

2-2-1-1-1-3  اثر بر بخش مالی……………………………………………………………………………………………………..30

2-2-1-1-1-4  اثر بر بخش خدمات…………………………………………………………………………………………………30

2-2-1-1-1-5  اثر بر بخش بازرگانی………………………………………………………………………………………………..31

2-2-1-1-2  اثر بر متغیرهای کلان اقتصادی……………………………………………………………………………………….32

2-2-1-1-2-1  تورم………………………………………………………………………………………………………………………32

2-2-1-1-2-2  بیکاری…………………………………………………………………………………………………………………..33

2-2-1-1-2-3  سرمایه­گذاری………………………………………………………………………………………………………….33

2-2-1-1-2-4  رشد اقتصادی………………………………………………………………………………………………………….33

2-2-1-1-2-5  حجم تجاری و تراز بازرگانی…………………………………………………………………………………….34

2-2-1-1-2-6  نرخ ارز و ذخایر ارزی……………………………………………………………………………………………..34

2-2-1-1-3  اثرات کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت…………………………………………………………………………34

2-2-1-1-3-1  اثرات کوتاه مدت…………………………………………………………………………………………………….34

2-2-1-1-3-2  اثرات میان مدت………………………………………………………………………………………………………35

2-2-1-1-3-3  اثرات بلند مدت………………………………………………………………………………………………………35

2-2-2  تحریم­های کشورهای مختلف علیه ایران………………………………………………………………………………..35

3  بخش صنعت نفت………………………………………………………………………………………………………………38

3-1  نحوه­ی توزیع و پخش فرآورده­های نفتی از ابتدای پیدایش نفت ایران…………………………………………….38

3-2  تاریخچه­ی توزیع و پخش نفت و فرآورده­های نفتی……………………………………………………………………..38

3-2-1  دوره­ی فعاليت “شركت نفت انگليس / پرشيا” 1287تا 1312 ه.ش 1908 تا 1933 م……………………38

3-2-2  دوره­ی فعالیت از سال 1312 هـ . ش.(1933 ميلادي) تا نهضت ملي شدن صنعت نفت………………..39

3-2-3  دوره­ی بعد از خلع يد از “شركت نفت انگليس و ايران” و نهضت ملي شدن صنعت نفت…………….40

3-3  تاسيس و تكامل “شركت ملي پخش فرآورده­هاي نفتي ايران”……………………………………………………….41

3-4  مروری بر جایگاه صنعت نفت در اقتصاد ایران…………………………………………………………………………….43

3-4-1  جایگاه نفت در واردات…………………………………………………………………………………………………………45

3-4-2  ميزان سهم صادرات نفت در عرضه­ی ارز مورد نياز کشور…………………………………………………………46

3-4-3  نقش نفت بر درآمد دولت……………………………………………………………………………………………………..47

3-4-3-1  رانت………………………………………………………………………………………………………………………………49

3-4-3-2  دولت رانتير و ويژگي‌هاي آن…………………………………………………………………………………………….49

3-4-3-3  رانتريسم…………………………………………………………………………………………………………………………51

3-4-3-4  تأثيرات و پيامدهاي رانت………………………………………………………………………………………………….51

3-4-3-4-1  تأثيرات آن بر ساخت دولت………………………………………………………………………………………….51

3-4-3-4-1-1  افزايش استقلال دولت از جامعه………………………………………………………………………………..51

3-4-3-4-1-2  بي‌نيازي دولت از ايجاد دموكراسي و مانع گذاشتن در مسير توسعه­ی سياسي…………………..52

3-4-3-4-1-3  تضعيف توان استخراجي و باز توزيعي دولت………………………………………………………………52

3-4-3-4-1-4  تبديل شدن دولت به توزيع كننده­ی رانت……………………………………………………………………53

3-4-3-4-2  تأثيرات آن بر اقتصاد……………………………………………………………………………………………………53

3-4-3-4-2-1  رشد روحيه­ی رانتيري در اقتصاد و جامعه…………………………………………………………………..53

3-4-3-4-2-2  اقتصاد مصرفي…………………………………………………………………………………………………………54

3-4-3-4-2-3  گسترش بخش عمومي اقتصاد……………………………………………………………………………………54

3-4-3-4-2-4  اخلال در برنامه‌هاي توسعه­ی اقتصادي……………………………………………………………………….55

3-4-3-4-3  تأثيرات آن بر اجتماع……………………………………………………………………………………………………55

3-4-3-4-3-1  تضعيف گروه­هاي اجتماعي………………………………………………………………………………………55

3-4-3-4-3-2  رشد بوروكراسي………………………………………………………………………………………………………56

3-4-3-5  دولت شبه رانتير………………………………………………………………………………………………………………57

3-4-3-6  ایران دولتی رانتیر…………………………………………………………………………………………………………….57

3-5  مشکلات پیش رو…………………………………………………………………………………………………………………….58

3-5-1  تاثیرات تحریم بر صنعت نفت ایران……………………………………………………………………………………….62

3-5-1-1  افزایش ریسک سرمایه سرمایه­گذاری………………………………………………………………………………….62

3-5-1-2  سابقه­ی تاریخی سرمایه‌گذاری خارجی در ایران…………………………………………………………………..63

3-5-1-2-1  دوره­ی اول ( قبل از 1310)…………………………………………………………………………………………..63

3-5-1-2-2  دوره­ی دوم (1335 – 1310)…………………………………………………………………………………………64

3-5-1-2-3  دوره­ی سوم (1357- 1335)…………………………………………………………………………………………65

3-5-1-2-4  دوره­ی چهارم (1372-1357)……………………………………………………………………………………….65

3-5-1-2-5  دوره­ی پنجم ( بعد از 1372)…………………………………………………………………………………………66

3-5-1-3  عوامل متعدد عدم جذب سرمایه­گذاری خارجی…………………………………………………………………..67

3-5-1-3-1  عوامل خارجی…………………………………………………………………………………………………………….67

3-5-1-3-2  عوامل داخلی………………………………………………………………………………………………………………68

3-5-2  چاه­های پیر…………………………………………………………………………………………………………………………69

3-5-3  میادین مشترک…………………………………………………………………………………………………………………….70

3-5-3-1 ميادين مشترك با عراق………………………………………………………………………………………………………72

3-5-3-2  ميادين مشترك با عربستان…………………………………………………………………………………………………74

3-5-3-3  ميادين مشترك با امارات……………………………………………………………………………………………………75

3-5-3-4  ميادين مشترك با كويت و عمان…………………………………………………………………………………………77

3-5-3-5  بزرگترين ميدان گازي جهان، مشترك بين ايران و قطر…………………………………………………………..78

3-5-4  مشکلات تامین دکل­های نفتی………………………………………………………………………………………………..80

3-5-4-1  دکل­های چینی آری یا خیر؟!……………………………………………………………………………………………..82

3-5-4-2  افزایش تعرفه­ی واردات دکل چینی توسط دولت………………………………………………………………….84

3-5-5  مشکلات فروش نفت…………………………………………………………………………………………………………..87

3-5-6  قانون داماتو…………………………………………………………………………………………………………………………90

3-5-7  معضل بنزین………………………………………………………………………………………………………………………..91

3-5-8  مشکلات صنعت نفت در دریای خزر……………………………………………………………………………………..93

3-5-9  مسدود کردن حساب بانک­های ایران………………………………………………………………………………………96

3-6  راه­کارهای کلی مقابله با تحریم…………………………………………………………………………………………………..97

3-6-1  همگرایی با همسایگان درتدوین رژیم حقوقی برای استفاده ازمخازن مشترک……………………………….98

3-6-2  سرمایه­گذاری در بخش استخراج و پالایش نفت………………………………………………………………………99

3-6-3  تزریق گاز و آب به میدان­های نفتی………………………………………………………………………………………100

3-6-4  ترتیب و انتصاب مدیران کارآمد…………………………………………………………………………………………..104

3-6-5  تعریف خط سبز در پروژه­های هزینه بر چند فازی صنعت نفت……………………………………………….105

3-6-6  شدت انرژی……………………………………………………………………………………………………………………..105

3-6-7  مثالی عینی داخلی و برای مقابله با تحریم……………………………………………………………………………..106

نتیجه ­گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………….117