موضوع:مسئولیت کیفری ناشی از فعالیت¬ رسانه¬های الکترونیکی در حقوق ایران92

تعداد صفحات:190

پايان­نامه دوره کارشناسي ارشد(M.A)

رشته:

 حقوق جزا و جرم­شناسی

عنوان:

مسئولیت کیفری ناشی از فعالیت­ رسانه­های الکترونیکی در حقوق ایران

چکیده

از جمله ابزارهایی که فرایند تبادل اطلاعات را در این عصر فن­آوری اطلاعات و ارتباطات هر روز تسریع می­بخشند، رسانه­های الکترونیکی هستند که در قالب تارنماها (سایت­ها)، وبلاگ­ها و خبرگزاری­ها و تحت نظارت و راهبری یکی یا مجموعه­ای از افراد و یا سازمان­ها، به کاربران، خدمات اینترنتی ارائه می­کنند.

از رهگذر فعالیت این رسانه­ها و به تعبیر بهتر، گردانندگان آنها ممکن است جرمی به وقوع بپیوندد. در اینجا بحث از چگونگی احراز مسوولیت کیفری و تحمیل آن بر متخلف (صاحب­امتیاز، مدیرمسوول، سردبیر، نویسنده یا پرسنل اجرایی) از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می­گردد. این امر  دولت ها را به تصویب قوانین و مقرراتی در خصوص نحوه فعالیت و تعیین مسئولیت های این  رسانه­ها واداشته است بررسی مسوولیت کیفری گردانندگان رسانه‌های الکترونیکی در کشورها سه گونه متفاوت را به‌طور کلی به ما نشان می‌دهد. یکی مسوولیت شخص واحد، دیگری مسوولیت ترتیبی اشخاص و در پایان مسوولیت همگانی، نکته مهمتر اینکه غالبا این نظام‌های مسوولیت کیفری بر اساس مولفه­های مسوولیت کیفری اعتباری و نه واقعی تحکیم یافته‌اند که از مسوولیت نیابتی تا مسوولیت اشخاص حقوقی را در برمی‌گیرد. قانون مطبوعات ایران پس از اصلاحات سال 1379 از نظام مسوولیت کیفری جمعی–  و البته اعتباری – تبعیت کرده است. با این همه درباره وبلاگ­ها و شبکه­های اجتماعی باید از مقررات عام کیفری در این باره بهره جست. درباره پاسخ­های نهادهای مسئول به نقش دستگاه­های تقنینی، قضایی و اجرایی اشاره شده و بیان گردیده است که برخی از پاسخ­ها با جرایم رسانه­ای سنخیت ندارند.

در پایان نتیجه‌گیری شده که نظام مسوولیت شخص واحد به عنوان مناسب‌ترین نظام مسوولیت کیفری رسانه‌های الکترونیکی خواهد بود و پیشنهاد تصویب قانون خاص و جامع در این‌باره ارائه شده است.

 کلید واژگان:

مسوولیت کیفری، رسانه، رسانه الکترونیکی، مسوولیت کیفری جمعی، مسوولیت کیفری شخص‌واحد و پاسخ­های حاکمیتی.

فهرست مطالب

مقدمه. 1

1- تبیین موضوع تحقیق. 5

2- ضرورت و اهداف تحقیق. 9

3- سؤالات تحقيق. 10

سوال اصلی.. 10

4- فرضیه‌های تحقیق. 11

5- پیشینه تحقیق. 11

6- قلمرو تحقیق. 12

7- روش تحقیق. 13

8- ساختار تحقیق. 13

9- تعریف واژگان. 13

فصل اول: 20

مفهوم‌شناسی و گونه‌های مسؤوليت و رسانه. 20

مبحث اول: مفهوم‌شناسی.. 22

گفتار نخست: رسانه و رسانه الکترونیکی.. 22

بند اول: رسانه. 23

بند دوم: رسانه‌های الکترونیکی.. 26

الف: دیجیتال یا الکترونیک… 26

ب: مشخصات و ویژگی‌های رسانه‌های الکترونیکی.. 29

گفتار دوم: مفهوم مسئووليت.. 31

بند اول: مسؤوليت كيفري.. 33

الف: تعریف مسئوولیت کیفری.. 33

ب: ارکان مسئووليت کيفري.. 35

بند دوم: مسئووليت مدني.. 36

الف: تعریف مسئوولیت مدنی.. 36

ب: اركان مسئوولیت مدنی.. 37

بند سوم: مسئووليت اداري و انتظامي.. 39

مبحث دوم: انواع محتوا و جلوه‌های مختلف رسانه الکترونیکی.. 39

گفتار نخست: انواع محتوای رسانه‌های الکترونیکی.. 39

بند اول: متن. 40

بند دوم: عکس(تصویر). 40

بند سوم: گرافیک… 41

بند چهارم: صوت.. 41

بند پنجم: فیلم(ویدئو). 41

گفتار دوم: جلوه‌های رسانه‌های الکترونیکی.. 42

بند اول: نشریات الکترونیکی.. 44

الف: کتاب‌های الکترونیک… 45

ب: سایر نشریات الکترونیکی.. 45

بند دوم: سایت.. 45

الف: سایت‌های خبری.. 47

ب: سایت‌های کاربرمحور. 48

بند سوم: سایر موارد. 53

الف: پست الکترونیکی(ایمیل). 53

ب: ابزارهای تلفن همراه 54

مبحث سوم: گونه‌ها و روش‌هاي توزيع مسئووليت كيفري.. 57

گفتار اول: گونه‌های مسئووليت كيفري.. 58

بند اول: مسئووليت كيفري حقيقي.. 59

الف: مسئووليت كيفري شخصی.. 59

ب: مسئووليت كيفري اشتراکی(مشارکتی). 60

بند دوم: مسئوولیت کیفری اعتباری(انتسابی). 61

الف: مسئوولیت کیفری نیابتی(عاریتی). 62

ب: مسئوولیت کیفری اشخاص حقوقی.. 63

گفتار دوم: روش‌هاي توزيع مسؤوليت كيفري.. 65

بند اول: مسئووليت شخص واحد. 66

بند دوم: مسئووليت جمعي يا همگانی.. 67

بند سوم: مسئووليت ترتیبی یا آبشاری.. 68

فصل دوم: 70

چگونگي نظام‌دهي مسئووليت كيفري در رسانه‌هاي الكترونيكي.. 70

مبحث اول: چگونگی نظام‌دهی مسئووليت كيفري در نشريات الكترونيكي.. 84

گفتار اول: چگونگی مسئووليت كيفري در كتاب الكترونيكي.. 85

گفتار دوم: چگونگی مسئووليت كيفري در نسخه ديجيتال نشريات مكتوب.. 88

مبحث دوم: چگونگی نظام‌دهی مسئووليت كيفري در سايت‌هاي اينترنتي.. 93

گفتار اول: چگونگی نظام‌دهی مسئووليت كيفري در پايگاه‌های خبري مجازي.. 93

بند اول: قوانین حاکم بر اداره‌کنندگان پایگاه‌های خبری و خبرگزاری‌ها 94

الف) قانون مطبوعات مصوب 1364 و اصلاحات 1379 و 1388. 94

ب) قانون جرایم رایانه‌ای مصوب1388. 96

ج) قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعّالیّت غیرمجاز دارند. 98

د) قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382. 99

ه) آیین‌نامه ساماندهی و توسعه رسانه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی دیجیتال مصوب 1389. 100

و) قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 و 1392. 101

بند دوم: چگونگی نظام‌دهی مسئوولیت کیفری در خبرگزاری‌ها یا پایگاه‌های خبری.. 104

بند سوم: چگونگی نظام‌دهی مسؤولیت کیفری پایگاه‌های اطلاع‌رسانی در حقوق تطبیقی.. 110

الف: قوانین موضوعه برای تنظیم رفتار در فضای مجازی.. 111

ب: قوانین قابل اعمال نسبت به محتویات مجازی.. 115

گفتار دوم: مسئووليت كيفري ناشی از محتوای مجرمانه توسط سايت‌هاي کاربرمحور. 120

بند اول: نقد عملی پرونده 121

الف: استدلال دادگستری کرمان. 121

ب: نقد ادله دادگستری کرمان. 122

بند دوم: چگونگی نظام‌دهی مسؤولیت کیفری در سایت‌های کاربرمحور. 124

فصل سوم : 129

نقش نهادهای حاکميتی در حوزه مسؤولیت کيفری رسانه‌هاي الكترونيكي و اختيارات آنها 129

مبحث اول: پاسخ‌های قوه مقننه به جرایم و تخلفات رسانه‌های الکترونیکی.. 132

گفتار اول: پاسخ‌های با صبغه کیفری.. 133

بند نخست: بررسی قانون مطبوعات مصوب 1364 و اصلاحات 1379 و 1388. 134

بند دوم: بررسی قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 و 1392. 137

بند سوم: قانون جرایم رایانه‌ای مصوب1388. 139

بند چهارم: بررسی قانون مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز دارند. 141

گفتار دوم: پاسخ‌های با صبغه حقوقی(مدنی). 143

بند اول: شرایط تحقق مسؤولیت مدنی.. 144

الف: وجود خسارت.. 145

ب: تقصیر یا ارتکاب فعل زیان‌بار. 147

ج: رابطه سببیت.. 147

بند دوم: آثار مسئوولیت مدنی.. 148

الف: شیوه‌های جبران مالی.. 148

ب: شیوه‌های جبران غیرمالی.. 148

مبحث دوم: نقش نظارتی نهادهای قضایی خاص درپاسخ به جرایم رسانه‌های الکترونیکی.. 150

گفتار اول: هیأت منصفه. 150

بند اول: دلایل شعب موافق. 155

بند دوم: دلایل شعب مخالف.. 156

گفتار دوم: کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه. 157

مبحث سوم: نقش نظارتی نهادهای اجرایی در پاسخ به جرایم رسانه‌های الکترونیکی…….. 165

گفتار اول: نقش نظارتی هیأت نظارت بر مطبوعات.. 166

بند اول: بررسي صلاحيت متقاضي و مديرمسئوول نشريه در جهت صدور پروانه انتشار. 166

بند دوم: رسيدگي به تخلفات مطبوعات.. 167

بند سوم: لغو پروانه نشريات.. 167

گفتار دوم: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.. 169

بند اول: نقش نظارتی معاونت امور مطبوعاتي و تبليغاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.. 170

بند دوم: مرکز توسعه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات رسانه‌های دیجیتال. 175

گفتار سوم: پاسخ‌های صنفی.. 178

نتایج و پیشنهادات.. 182

فهرست منابع. 192

منابع فارسی.. .192

1: کتاب‌ها 192

2: مقالات.. 194

3: پایان‌نامه‌ها و جزوه­های درسی.. 196

4: قوانین. 196

5: آیین نامه ها و تصویب نامه ها 197

6: طرح‌ها و لوایح. 197

7: منابع لاتین. 197

8: پایگاه‌های اینترنتی.. 199

پیوست‌ها و ضمائم. .201

چکیده لاتین. 230