موضوع:نقش احزاب در نظامهای پارلمانی

تعداد صفحات:152

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته حقوق عمومی

چکیده

این پایان نامه به بررسی نقش احزاب در نظامهای پارلمانی و چگونگی دخالت احزاب در روند امور در داخل و خارج این سیستم حکومتی می پردازد. البته، عمده مباحثی که در این نوشتار گنجانده شده به بررسی نقش احزاب در درون نظامهای پارلمانی و ساختارحکومتی این نظام می پردازد. از آنجا که نظام پارلمانی دارای طبقه بندی های مختلف و متنوعاز احزابی است که در کشورهای مختلف از این الگو پیروی
می نمایند، در نتیجه بایستی مسائل مشترک، عمومات و به عبارتی نقش کلی و مشابهی که احزاب در یک نظام پارلمانی بر عهده دارند در وهله اول به بحث گذاشته شود و سپس با معرفی الگوهای موفق نظام پارلمانی که احزاب در آنها نقش کلیدی و اساسی را بازی می کنند وارد در جزئیات نقش احزاب در یک نظام پارلمانی تمام عیار شد. بدیهی است نقشی که احزاب سیاسی در نظامهای پارلمانی برعهده دارند، بستگی به عواملی از قبیل نظام قانون اساسی، چینش قدرت و اختیارات و نیز شکل و نوع حکومت و روند تاریخی ملتها و کشورهایی دارد که دارای این نوع نظام می باشند و نمی توان در همه این کشورها از احزاب، انتظار کارویژه ها و کارکردهای مشترکی را داشت. در کشور انگلستان که دارای نظام پارلمانی است، ایجاد چنین رژیم سیاسی ای، حاصل تقسیم قدرت بین پادشاه و ملت و جنبش مشروطیت در این کشور بوده است که این روند در مسیری مسالمت آمیز و بدون کمترین هزینه و خونریزی اتفاق افتاد. نقش مهم و اساسی گروههای سیاسی و پارلمانی در این تحولات نباید نادیده گرفته شود. شاید اگر این گروههای سیاسی که بعدها در قالب احزاب منظم و منضبط سازماندهی شدند،نبود، انگلستان هیچ گاه صاحب چنین نظام موفق و کارآمد پارلمانی نبود. در حال حاضر این کشور به الگوی تمام عیار نظامهای پارلمانی دنیا تبدیل شده است.

کلید واژگان فارسی :حزب، نظام پارلمانی، حزب اکثریت، حزب اقلیت(اپوزیسیون)، ائتلاف.

فهرست مطالب

بیانمسأله. ش‌

اهمیتوضرورتپژوهش… ص‌

پیشینهپژوهش… ص‌

پرسشهایپژوهش… ص‌

پرسشاصلی.. ص‌

پرسشهایفرعی.. ص‌

فرضیاتاصلیپژوهش… ض‌

روشتحقیق. ض‌

اهدافپژوهش… ض‌

ساختارپژوهش… ض‌

فصلاول. 1

تعاریفوکلیات.. 1

مبحثنخست- تعریفحزب.. 2

گفتارنخست- تعاریفگوناگونازحزب.. 2

گفتاردوم- ویژگیهایحزبوتفاوتآنبادیگرگروههایاجتماعی.. 4

گفتارسوم- منشأشکلگیریاحزاب.. 9

الف- منشأانتخاباتیوپارلمانیاحزاب.. 10

ب- منشأبیرونیاحزاب.. 11

مبحثدوم-نظامپارلمانی.. 13

گفتارنخست- پیشینهنظامپارلمانی.. 13

گفتاردوم- ویژگیهاینظامپارلمانی.. 16

الف- قوهمجریهدورکنیوجدایینهاداجراییازریاستکشور. 16

ب- همکاریدولتوپارلمان. 17

ج- مسئولیتسیاسیدولت(رکنمسئول) دربرابرمجلس… 18

د- حقانحلالمجلستوسطدولت(رکنغیرمسئولقوهمجریه) 18

گفتارسوم- انواعنظامپارلمانی.. 20

الف- مشروطهسلطنتی.. 21

ب- جمهوریپارلمانی.. 21

ج- رواجنظامپارلمانیدراروپا 22

فصلدوم:نقشهاوکارویژههایاحزابسیاسیخارجازعرصهحکومتوپارلمان. 23

مبحثنخست- احزابوانتخابات.. 24

گفتارنخست- نقشوکارکردانتخاباتیاحزاب.. 27

الف- شکلدهیبهافکارعمومی.. 27

ب- گزینشنامزدهاوداوطلبانانتخاباتی.. 29

ج- نقشاحزابدرایجادارتباطبینرأیدهندگانونمایندگانمجلسوتنظیمامورپارلمانینمایندگان. 32

د- نظارتبرانتخابات.. 33

مبحثدوم- وظایفوعملکردهایغیرانتخاباتیاحزابسیاسی.. 38

گفتارنخست- جامعهپذیریسیاسی.. 38

گفتاردوم- بکارگیریواستخدامسیاسی.. 40

گفتارسوم- آموزشوترویجفرهنگسیاسیدرمیانشهروندان. 42

گفتارچهارم- تجمیعمنافع. 44

گفتارپنجم- حفظثباتسیاسی.. 46

گفتارششم- نقشاحزابدرتقویتوتثبیتدموکراسی.. 48

گفتارهفتم- سازماندهینظامپارلمانیتوسطاحزابسیاسی.. 50

الف- وضعیتحقوقیاحزابسیاسی.. 50

ب- محدودیتهایواردبراحزابسیاسی: 52

فصلسومجایگاهوعملکرداحزابدرنظامهایپارلمانی.. 54

مبحثنخست-عواملمؤثربرونحزبیدرنظامپارلمانی.. 55

گفتارنخستـنقشلابیهاوگروههایذینفعدرپارلمان. 55

الفـتأثیرلابیگریگروههایذینفعبرنمایندگانپارلمان. 55

بـطرقانتخابنمایندهبرایلابیکردن. 56

جـنحوهعملکردونقشلابیکنندگاندرتصویبقوانین.. 56

دـموانعموجوددرلابیکردن. 57

مبحثدومـنقشوکارکردهایاحزابدرمجلس… 60

گفتارنخستـنقشوفعالیتاحزابدرراستایقانونگذاری.. 60

الف- نقشاحزابدرتشکیلگروههایپارلمانی.. 61

ب- نقشاحزابدرتعییندستورجلسهمجلس… 65

ج- نقشاحزابدرارائهوتصویبطرحهاولوایح.. 67

د- نقشاحزابدرتقسیموقتسخنرانینمایندگان. 70

ه- نقشاحزابدرکمیسیونهایتقنینی.. 73

مبحثسومـکارکردهاینظارتیاحزابدرمجلس… 74

گفتارنخست – تذکر. 75

گفتاردوم – سؤال. 76

الفـانواعسؤال. 77

1 – سؤالشفاهی.. 77

2- سؤالکتبی.. 78

3- سؤالازنخستوزیرووزرایکابینه. 79

بـسازوکارطرحسؤال. 81

گفتارسوم–نظارتازطریقکمیسیونهاینظارتی.. 83

الفـکمیسیونتحقیقوتفحص… 84

ب- نقشاقلیتدرکمیسیونتحقیقوتفحص… 86

جـکمیسیوننظارتوزارتی.. 87

گفتارچهارم – استیضاحیاسانسوردولت.. 88

مبحثچهارم – نقشوکارکردهایاحزابدررابطهباقوهمجریه. 94

گفتارنخست-نقشاحزابدرتشکیلدولت(انتخابمقاماتقوهمجریه) 94

الف – نقشاحزابدرانتخابرئیسکشور. 94

1-رئیسکشوردرنظامپارلمانیمشروطهسلطنتی.. 95

2-انتخابرئیسجمهوردرنظامجمهوریپارلمانی.. 95

ب – انتخابنخستوزیر. 97

ج- انتخابوزیران. 99

گفتاردوم – دولتهایائتلافیونحوهتقسیمقدرتدردولت.. 102

الف- تعریفائتلاف.. 102

ب- انواعائتلاف.. 102

1- ائتلافاجرایی.. 103

2- ائتلافحزبی.. 103

3- ائتلافپارلمانی.. 103

4- ائتلافحکومتی.. 104

جـعواملائتلاف.. 104

د – پیمانائتلاف.. 105

الفـدولتهایائتلافیباثباتونقشاحزاب.. 108

ب – دولتهایائتلافیبیثباتونقشاحزاب.. 112

گفتارچهارم-نقشاحزاباقلیت(اپوزیسیون) درنظارتبرحکومت.. 116

الف- نقشاحزابدرمهارقدرتدولت.. 116

1- نقشاحزاباقلیت (اپوزیسیون) درمهارقدرتدولت.. 117

2- نظارتبرعملکرددولت.. 119

ب- انتقادازحزبحاکمیاحکومت.. 121

نتیجهگیری.. 122

فهرستمنابع. 125