پروژه سیروس(حقوق ناظر بر تسلیحات لیزری در جنگ)94

فهرست

چکیده 1

فصل اول : 2

کلیات… 2

بیان مساله. 3

پیشینه تحقیق.. 5

سوالات تحقیق.. 9

فرضیات تحقیق.. 9

اهداف تحقیق.. 9

روش تحقیق.. 10

تجزیه و تحلیل داده ها 10

ساختار پژوهش… 10

فصل دوم. 11

حقوق جنگ… 11

مبحث اول : مفهوم جنگ از دیدگاه حقوق بین‌الملل‌.. 12

گفتار اول: تعریف جنگ‌… 12

گفتار دوم : عناصر سازنده مفهوم حقوقی جنگ‌… 12

بند اول : عنصر مادی جنگ (اعمال قـدرت‌ مسلّحانه) 13

بند دوم : عنصر معنوی یا روانشناسی(قصد و نیّت جنگ) 14

بند سوم : هدفدار بودن جنگ(منافع و مصالح ملّی): 14

مبحث دوم : مفهوم حقوق جنگ‌… 15

گفتار اول : تعریف حقوف جنگ‌… 15

گفتار دوم : ضرورت وجود حقوق جنگ‌… 15

گفتار سوم : منابع حقوق جنگ‌… 18

بند اول : طبقه‌بندی منابع. 18

الف.عرف: 18

ب.اصول کلّی حقوقی: 19

ج.قرار دادهای بین‌المللی: 19

مبحث سوّم: آثار حقوقی جنگ‌… 22

گفتار اول : آثار جنگ نسبت به کشورهای ثالث‌… 22

بند اول : قطع روابط دیپلماتیک و کنسولی: 22

بند دوم : مصادره و ضبط اموال دولتـی دشمن: 24

بند سوم : اخراج اتباع کشور دشمن: 24

بند چهارم : وضعیّت قرار دادهای بین‌المللی: 24

گفتار دوم : آثار جنگ نسبت به افراد عادی دشمن‌.. 26

بند اول : اتباع غیر نظامی دشمن: 26

بند دوم : فعّالیّت اقتصادی دشمن: 28

الف.ممنوعیّت تجارت با دشمن: 28

ب.بطلان قـرار‌ دادهای‌ خصوصی‌ با دشمن: 28

بند سوم : اموال اتباع‌ دشمن.. 30

فصل سوم : 31

سلاح های ممنوع در جنگ… 31

مبحث اول: منع مطلق کاربرد سلاح هسته ای.. 32

گفتار اول:اصول حاکم بـرکاربرد سـلاح هـسته‌ای در رویـه قـضایی بین‌المللی.. 34

بند اول: استثنای مشروعیت کاربرد‌ سلاحهای هسته‌ای در حقوق بشردوستانه. 34

بند دوم:التزام مدعی‌ به‌ اثبات مشروعیت کاربرد‌ سلاح‌ هسته‌ای.. 36

بند سوم: بستگی مـشروعیت کـاربرد به انواع مواردی استثنایی سلاح هسته‌ای.. 37

گفتار دوم:منع محدود کاربرد سلاح هسته‌ای در حقوق خاص (lex specilis) 38

بند اول : تعهد یکجانبه به عدم کاربرد سلاح هسته‌ای.. 39

بند دوم : تعهد به عدم کاربرد در مـعاهدات مـناطق‌ عـاری‌ از سلاح هسته‌ای.. 40

بند سوم : ماهیت شـبه مـعاهده‌ای یا عرف محدود«منع»کاربرد سلاح هسته‌ای.. 42

الف-شبه معاهدات منع محدود‌ کاربرد‌ سلاح‌ هسته‌ای.. 42

ب-تعهد عرفی به منع محدود کاربرد سلاح هسته‌ای.. 43

گفتارسوم:گذار بـه مـنع کامل کاربرد سلاح هسته‌ای:نظریه و رویه. 45

بند اول: قابل اتکا نبودن سیاست بازدارندگی در روند احراز قاعده عرفی مـنع کاربرد. 46

بند دوم: شواهد حقوقی گـذار‌ بـه‌ مـنع‌ کامل کاربرد سلاح هسته‌ای.. 47

الف-اعتقاد حقوقی نهفته در عدم استفاده از سلاحهای هسته‌ای.. 48

ب-مشروعیت سلاحهای هسته‌ای:استثنایی محال. 50

ج-بازدارندگی:دلیل نفی یا تحدید دامنه اعمالی قاعده عرفی؟. 51

مبحث دوم : ممنوعیت استفاده از سلاحهای شیمیایی در جنگ… 53

گفتار اول : پیشینه کاربرد سلاح‌های شیمایی.. 55

گفتار دوم : تلاش برای‌ منع‌ کاربرد‌ مواد شیمیایی در جنگ… 58

گفتار سوم : اقدامات سازمان ملل در چارچوب خلع سلاح.. 65

گفتار چهارم: کنوانسیون ممنوعیت سلاح‌های شـیمیایی CWC. 68

بند اول : تعهدات عمومی.. 69

بند دوم: تعهدات مشترک و از‌ میان بردن تردیدها؛ 73

بند سوم : سازمان مـنع سـلاح‌های شیمیایی (OPCW) 73

فصل چهارم: 75

پروژه «سیروس» (اِس.آی.آر.یو.اِس) (SIrUS) 75

مبحث اول : مفاهیم. 76

مبحث اول: سلاح‌های جنگی، قوانین، جراحت و رنج و درد. 79

گفتار دوم: سلاح‌های جنگی: مسئله‌ای مربوط به حوزه سلامت؟. 79

گفتار دوم: یک تمایز مهم: طراحی و کاربری سلاح‌های جنگی.. 80

گفتار سوم:  طراحی سلاح‌ها و حقوق بین الملل.. 81

گفتارچهارم:کارشناسان حوزه سلامت، سلاح‌های جنگی و قوانین.. 83

گفتار پنجم: پروژه سیروس: پیش به سوی تعیین سلاح‌هایی که باعث «جراحت بیش از اندازه یا درد و رنج غیرضروری» می‌شوند  85

مبحث دوم: تأثیر سلاح‌های جنگی متعارف: مطالعه موردی.. 86

گفتار اول: تجزیه و تحلیل داده‌ها 91

نتیجه‌گیری.. 94

1-       پیشنهاد پروژه سیروس… 95

2-بررسی معیارها 96

پیوست ها 104

پیوست 1. 105

انجمن جهانی پزشكی.. 105

پیوست 2. 109

پروتكل اول الحاقی 1977 كنوانسیون ژنو 1949. 109

پیوست 3. 113

اعلامیه منع استفاده از برخی موشك‌های انفجاری در زمان جنگ… 113

سنت‌ پیترزبرگ… 113

29 نوامبر/11 دسامبر 1868. 113

پیوست 4. 116

كنوانسیون (2) در خصوص قوانین حقوقی و عرفی جنگ زمینی و الحاقیه‌های آن: 116

مقررات مربوط به قوانین حقوقی و عرفی جنگ زمینی.. 116

لاهه، 29 ژولای 1899. 116

پیوست 5. 118

پروتكل منع استفاده از روش‌های باكتریایی جنگی و گازهای خفه‌كننده، سمّی و سایر گازها 118

ژنو، 17 ژوئن 1925. 118

پیوست 6. 120

همایش كشورهای عضو كنوانسیون منع یا محدودیت استفاده از برخی سلاح‌های متعارف كه ممكن است باعث جراحت بیش از اندازه یا تأثیرات گسترده (غیرتبعیض‌گونه) شوند. 120

پروتكل مربوط به سلاح‌های لیزری كوركننده (پروتكل 4)، مصوب 13 اكتبر 1995. 120

فهرست منابع. 122

الف : منابع فارسی.. 122

ب : منابع انگلیسی.. 124

 

بیان مساله

یکی از مفاهیم مهم حقوقی و معاهدات جنگی این است که سلاح مورد استفاده در جنگ نباید بیشتر از منفعت نظامیِ كاربر آن، موجب «جراحت بیش از اندازه یا رنج و درد غیرضروری» شود. تا کنون هیچ ابزار عینی برای تعیین اینکه دقیقا منظور از «جراحت بیش از اندازه یا درد و رنج غیرضروری» چیست ارائه نشده است؛ به برخی سلاح‌ها عنوان «هولناك» یا «غیرانسانی» داده شده اما معنای دقیق این مفاهیم هم تاکنون تعریف نشده است.

قرن بیستم شاهد رنج‌ها و دردهای وحشتناک بشر بواسطه سلاح‌های جنگی بوده و هیچ نشانه‌ ای از کاهش چنین آلامی دیده نمی‌شود. این رنج‌ها و دردها حاصل هم‌افزایی دو مجموعه عوامل است: عوامل وابسته به «طراحی» سلاح‌ها و عوامل وابسته به «کاربر» سلاح‌ها. استفاده از هر نوع سلاحی علیه انسان به نیت وارد کردن صدمه جسمی به او صورت می‌گیرد. درک صدمه جسمی و کمّی کردن آن می‌تواند رنج و درد انسانی ناشی از استعمال سلاح‌ها را هم برای نسل‌ حاضر و هم برای نسل‌های آینده به شکلی مؤثر کاهش دهد. در ارتباط با حوزه‌های سیاست‌گذاری و حقوق، در نظر گرفتن اثرات واقعی سلاح‌ها بر انسان، پیش از آنکه به ماهیت و تکنولوژی سلاح فکر کنیم امری منطقی است، اما در عین حال، این امر ناقض دیدگاه و تفکر کنونی ماست.

سلاح‌های متعارف- که هیچ تعریف رسمی برای آنها وجود ندارد – از سلاح‌های پرتاب‌شونده (موشک‌ها) یا انفجارها (غیرهسته‌ای) استفاده می‌کنند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با انتقال انرژی جنبشی، به بدن انسان صدمه می‌زنند، اما این صدمه به برخی نواحی خاص بدن زده نمی‌شود. اقدامات درمانی برای چنین صدمه‌ای به خوبی تعریف شده است. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ دارای یک پایگاه داده‌ای‌ است که اطلاعات 26636 نفر از مجروحان جنگی پذیرش شده در بیمارستان‌های مختلف دنیا در آن ثبت شده است. این پایگاه اطلاعاتی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته تا اثرات جمعی سلاح‌های متعارف مورد سنجش قرار گیرد؛ به عبارت دیگر اثرات این نوع سلاح‌ها به عنوان «تعداد» همه افراد صدمه دیده از یک نوع سلاح خاص سنجیده شده است. پارامترهایی که با بهره گرفتن از آن این اثرات جمعی مورد سنجش قرار می‌گیرد عبارتند از: میزان جراحات عمده؛ تعداد کشته شدگان؛ میزان نسبی جراحت های مربوط به اندام‌های درونی و بیرونی؛ مدت زمان بستری شدن در بیمارستان؛ تعداد عمل‌های جراحی مورد نیاز؛ میزان نیاز به خون؛ و شدت معلولیت جدی و همیشگی در بازماندگان. داده‌های مربوط به مین‌های «ضدنفر ِغیرخوشه‌ای» نشان می‌دهد که طراحی سلاح‌ها می‌تواند میزان تأثیر آنها را قابل پیش‌بینی کند؛ همین تأثیرات هستند که مین‌ها را از سایر سلاح‌های متعارف متمایز می‌کند. (بنابراین، در سند حاضر، عبارت «تأثیر سلاح‌های متعارف» شامل مین‌های ضدنفر نمی‌شود.)

مفهوم کلیدی «پروژه سیروس» این ایده است که تأثیر یک سلاح جنگی باید قبل از فکر کردن به ماهیّت، نوع یا تکنولوژی آن تعیین شود؛ این مفهوم بر خلاف تفکر رایج در دنیاست. پروژه سیروس شامل گروهی از کارشناسان حوزه‌های مختلف نظامی، پزشکی، حقوقی و ارتباطات است که کارشان در سه مرحله خلاصه می‌شود. نخست، آنها داده های مرتبط با تأثیر سلاح‌های متعارف را جمع‌ آوری کردند ؛ سپس، این داده‌ها را به عنوان مبنایی برای تعیین تأثیر همه انواع سلاح‌ها به کار بستند؛ و در آخر، چهار معیار استخراج شد که با آن می‌توان تمایزی عینی میان تأثیر سلاح‌های متعارف و نامتعارف برقرار کرد . کارشناسان این پروژه اکنون این معیارها را به عنوان مبنایی برای تعیین مؤلفه‌های «جراحت بیش از اندازه و درد و رنج غیرضروری» پیشنهاد می‌کنند و از افراد حرفه‌ای و علمی درخواست دارند که این پیشنهاد را بررسی و مورد تأیید قرار دهند.

پیشنهاد پروژه سیروس این است که مؤلفه‌های گزاره «جراحت بیش از اندازه و درد و رنج غیرضروری» با کمک تأثیرات قابل پیش بینی و طراحی-محور سلاح های جنگی بر روی انسان تعیین شود؛ زمانی که این سلاح ها علیه انسان به کار گرفته می‌شوند باعث بروز یكی از مشكلات زیر شود:

باعث ایجاد بیماری خاص، حالت فیزیولوژیکی غیرعادی خاص، وضعیت روانی غیرعادی و خاص، معلولیت دائمی و خاص یا از ریخت افتادگی خاصی شوند (معیار 1)؛

یا

باعث ایجاد مرگ و میر میدانی بیش از 25% یا میزان مرگ و میر بیمارستانی بیش از 5% شوند (معیار 2)؛

یا

بر اساس طبقه‌بندی صلیب سرخ جهانی در زمینه جراحت‌ها، زخم‌های درجه 3 ایجاد کنند (معیار 3)؛

یا

هیچ راه درمانی شناخته شده‌ای برای زخم ایجاد شده وجود نداشته باشد (معیار 4).

بنابراین، این معیارها در کنار هم تصویری شفاف از جراحت و درد و رنج مجروح جنگی به دست می‌دهند که به هیچ عنوان معادل تأثیرات سلاح های جنگی متعارف نیست. این همان هسته اصلی پروژه سیروس است.

به طور ساده، هدف پروژه «سیروس» تعیین مبنایی قابل درک و عینی برای یک امر مشخص است؛ یعنی، اثرات سلاح‌های متعارف بر روی انسان به اندازه کافی بد هست، بنابراین، در صورت امکان باید از سلاح‌های بدتر اجتناب کرد.