بررسی تأثیر انیگزه در ارتکاب جرم و میزان مجازات

موضوع:بررسی تأثیر انیگزه در ارتکاب جرم و میزان مجازات

تعداد صفحات:97

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد دررشته حقوق جزا و جرم­ شناسی

چکیده

عنصر معنوی هر جرمی معمولاً با انگیزه یا داعی شروع می­شود و انگیزه که مجرم را وادار به ارتکاب جرم می­کند اساساً تأثیری در مسئولیت کیفری ندارد و به رغم مخالفت­هایی که با این ادعا وجود دارد مشهور حقو­دانان آن را از مسلمات حقوق جزا می­دانند؛ اما شناسایی خود انگیزه اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا ابهامات و برداشت­های متفاوتی که در مورد آن وجود دارد گاهی موجب به اشتباه افتادن نویسند­گان حقوقی و بویژه متصدیان امر قضا می­شود؛ بنابراین، انجام تحقیقی در این خصوص بدون فایده نخواهد بود. بر اساس نتایج حاصل از تحقیق، در حقوق جزا، اصل بر این است که انگیزه در تحقق جرم و تعیین نوع مجازات تأثیری ندارد و این به دلایلی چون حفظ مصلحت اجتماع و تقدم آن بر منافع فردی است. اما بر این اصل استثنائاتی وارد است، بطوری­که قانونگذار در مواردی انگیزه شخص را در ارتکاب فعل مجرمانه مستقیم و یا غیر­مستقیم در احراز مجرمیت و مسئولیت کیفری دخیل دانسته است؛ مستقیم از این جهت که در برخی موارد خاص و استثنایی خود قانونگذار صراحتاً توجه به انگیزه و اهمیت آن را در تحقق جرم و یا تعیین مجازات مورد تأکید قرار داده است و غیر­مستقیم از این جهت که امروزه قضات در چارچوب قانون اختیار کافی جهت تطبیق مجازات با شخصیت مجرمین و از جمله انگیزه مرتکبین در ارتکاب جرم را دارند. به همین خاطر انگیزه یکی از عوامل تعیین­کننده شخصیت است و نقش مهمی در شناسایی شخصیت حقیقی و واقعی مجرمین و در نهایت فردی­کردن مجازات­ها و اقدامات تأمینی ایفاء می­کند.

واژه­های کلیدی: انگیزه، مسئولیت کیفری، تحقق جرم، میزان مجازات، فردی کردن مجازاتها واقدامات تأمینی

فهرست کلی مطالب

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………1

الف ـ بیان مسأله…………………………………………………………………………………………………………………………….3

ب ـ سابقه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..4

ج ـ اهداف و کاربردهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………….5

د ـ سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………5

ه ـ فرضیه­های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………6

و ـ روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….6

ز ـ معرفی پلان و ساختار تحقیق……………………………………………………………………………………………………….6

فصل اول ـ مفاهیم اساسی نظری و درآمدی بر تحلیل جرم­شناختی و روان­شناختی انگیزه

مبحث اول ـ مفاهیم………………………………………………………………………………………………………………………..9

گفتار اول ـ واژه­شناسی………………………………………………………………………………………………………..10

الف ـ انگیزه…………………………………………………………………………………………………………….10

ب ـ اراده…………………………………………………………………………………………………………………12

ج ـ قصد مجرمانه………………………………………………………………………………………………………13

گفتار دوم ـ تفکیک انگیزه از سایر مفاهیم مشابه………………………………………………………………………14

الف ـ تفکیک انگیزه از قصد مجرمانه عام (سوءنیت عام)………………………………………………….14

ب ـ تفکیک انگیزه از قصد مجرمانه خاص(سوءنیت خاص)……………………………………………..14

ج ـ تفکیک انگیزه از تحریک…………………………………………………………………………………….17

مبحث دوم ـ آموزه­های کیفری انگیزه……………………………………………………………………………………………..18

گفتار اول ـ انگیزه و آموزه­های مکتب کلاسیک………………………………………………………………………19

گفتار دوم ـ انگیزه و آموزه­های مکتب تحققی…………………………………………………………………………21

گفتار سوم ـ انگیزه در مکتب دفاع اجتماعی نوین……………………………………………………………………..24

گفتار چهارم ـ انگیزه و آموزه­های مکتب کیفری اسلام……………………………………………………………..26

مبحث سوم ـ تحلیل جرم­شناختی و روان­شناختی انگیزه……………………………………………………………………….28

گفتار اول ـ تحلیل جرم­شناختی انگیزه…………………………………………………………………………………….29

الف ـ طبقه­بندی جرایم بر مبنای انگیزه از دیدگاه جرم­شناسی…………………………………………….31

1ـ جرم ابتدایی………………………………………………………………………………………………..32

2ـ جرم سود­بخش……………………………………………………………………………………………32

3ـ جرم عدالت­خواهی کاذب…………………………………………………………………………….33

4ـ جرم سازمان­یافته………………………………………………………………………………………….34

ب ـ تفکیک انگیزه از سایر مفاهیم جرم­شناسی……………………………………………………………….34

1ـ علت………………………………………………………………………………………………………….35

2ـ شرط…………………………………………………………………………………………………………36

3ـ عامل…………………………………………………………………………………………………………37

گفتار دوم ـ تحلیل روان­شناختی انگیزه……………………………………………………………………………………39

الف ـ ماهیت انگیزه از دیدگاه روان­شناختی……………………………………………………………………40

ب ـ اقسام انگیزه از دیدگاه روان­شناختی……………………………………………………………………….41

فصل دوم ـ کیفیت تأثیرگذاری انگیزه در حقوق جزا

مبحث اول ـ تأثیر انگیزه در تحقق جرم…………………………………………………………………………………………….45

گفتار اول ـ انگیزه به عنوان عنصر تشکیل­دهنده جرم…………………………………………………………………46

الف ـ قتل عمدی به اعتقاد مهدورالدم بودن……………………………………………………………………47

ب ـ آدم­ربایی…………………………………………………………………………………………………………..49

ج ـ نشر­اکاذیب………………………………………………………………………………………………………..51

د ـ افترای عملی………………………………………………………………………………………………………..52

و ـ انگیزه معتاد کردن دیگری……………………………………………………………………………………..52

گفتار دوم ـ انگیزه به عنوان عامل­موجهه………………………………………………………………………………….53

الف ـ به عنوان دفاع مشروع………………………………………………………………………………………..54

ب ـ به عنوان ضرورت……………………………………………………………………………………………….55

ج ـ به عنوان رضایت بزه­دیده………………………………………………………………………………………57

د ـ به عنوان حکم قانون و امر آمر قانونی……………………………………………………………………….59

مبحث دوم ـ تأثیر انگیزه در تعیین مجازات……………………………………………………………………………………….60

گفتار اول ـ در معافیت از مجازات…………………………………………………………………………………………67

الف ـ انگیزه خدمت به مردم……………………………………………………………………………………….67

ب ـ انگیزه از بین بردن فساد در زمین……………………………………………………………………………67

ج ـ علم به بی­گناهی متهم…………………………………………………………………………………………..68

د ـ انگیزه تأمین حوائج مردم……………………………………………………………………………………….69

گفتار دوم ـ در تشدید مجازات……………………………………………………………………………………………..69

الف ـ اخلال در نظم و امنیت عمومی و مقابله با حکومت………………………………………………….70

ب ـ انگیزه فساد در زمین……………………………………………………………………………………………72

ج ـ انگیزه براندازی حکومت………………………………………………………………………………………72

د ـانگیزه خرابکاری در صنایع نفت……………………………………………………………………………..73

گفتار سوم  ـ در اعمال تخفیف، تعلیق و آزادی مشروط…………………………………………………………….73

الف ـ در اعمال تخفیف……………………………………………………………………………………………..76

ب ـ در اعمال تعلیق…………………………………………………………………………………………………..77

ج ـ در اعمال آزادی مشروط………………………………………………………………………………………79

نتیجه­گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………80

پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………………….81

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………………………83