بررسی مالیت ومالکیت اعضای بدن انسان

موضوع:بررسی مالیت ومالکیت اعضای بدن انسان

نوع فایل: word

تعداد صفحه:۱۲۰صفحه

امروزه با پیشرفت دانش پزشکی در زمینه پیوند اعضا ء ، بازار خرید و فروش اعضای بدن رونق شتابزده ای یافته است. این در حالی است که پیوند عضو مستلزم انتقال و تصرف در آن است.با وجود آنکه مخالفان فراوانی در فقه و حقوق در مقابل  خرید و فروش  و تصرف در اعضای بدن وجود دارد و دو پایه اساسی  یعنی مالیت و ملکیت اعضای بدن از دیدگاه برخی فقها ء مورد تردید  قرار گرفته است و لیکن موضوع مذکور دارای اعتبار کافی است.مالیت بالقوه اعضای بدن و ملکیت ذاتی آنها و یا حداقل سلطه انسان بر آنها ، توانایی لازم برای فروش آنها را طبق شروطی بوجود آورده است . مقابله با  مسئله بیع اعضاء ، مخالفین را به سوی انحصاری نمودن انتقال به دو طریق دیگر یعنی وصیت و هبه اعضای بدن نموده است . اگر چه در انتقال عضو از شخص زنده به شخص دیگر با بیع، موضوعی حل شده است ، اما مخالفین ،هبه اعضای بدن را ترجیح  دادند . درست است که همه اعضای بدن از نظر انسانی دارای جایگاه والایی است اما بیع اعضای بدن انسان  نیز به عنوان یک راه حل مطرح شده است . راه حل مذکور با وجود اهداف عقلایی بودن توام با یک عمل معنوی  راه حل معقول و موجهی است.در این پایان نامه با بررسی اقوال و ادله موافقین و مخالفین در بین علمای شیعه و سنی و مستندات قرآنی و روایی موجود ، بر این باور است که در عصر کنونی با توجه به وجود منافع عقلایی و امکان استفاده مطلوب از اعضای بدن انسان در تامین و  تداوم سلامت و نجات  جان انسان ها ، امکان خرید و فروش برخی از اعضای بدن انسان زنده ، و همچنین اجساد آنها ، تحت شرایط و ضوابطی وجود دارد.این امر بدان معنا است که بطور کلی ، اعضای بدن انسان مالیت داشته و در نتیجه مانند سایر اموال قابل معامله در قالب عقد بیع خواهد بود .واژگان کلیدی :ملکیت ، مالیت ، پیوند ، بیع، اهدای عضو.معامله اعضای بدن انسان از موضوعات نوظهوری است که در دهه اخیر ، از جمله مباحث فقهی – حقوقی روز جامعه گردیده و فقها و حقوقدانان را به بررسی ماهیت و آثار فقهی – حقوقی آن وا داشته است . نقطه آغاز این حرکت ، از زمانی شروع گردید که با پیشرفت دانش پزشکی امکان پیوند اعضای بدن انسان زنده یا مرده به افراد نیازمند ، و در نتیجه نجات جان آنها از مرگ و نیستی ، و یا بازگرداندن آنها به جامعه برای ادامه فعالیت های روزمره  و گذران زندگی خود و خانواده محقق گردید .از این رو  ، اعضای بدن انسان که تا مدتی قبل براساس نظرات فقها جزء نجاسات و غیر قابل منفعت عقلایی تصور می گردید و اولین و آخرین حکم پس از قطع آنها از بدن ، دفن آنها بنظر می رسید ، به یکباره تغییر نموده و از چنان ارزش و اعتبار عقلایی ای برخوردار گردیدند که مانند دیگر اموال قیمتی ، با مبالغ بالایی مورد خرید و فروش قرار می گیرند . آمار منتشره از مراکز پزشکی پیوند اعضاء در کشور مبنی بر تعداد  پیوندهای صورت گرفته و نجات یافتن جان انسان ها تایید کننده این مدعا می باشد .با تصویب ماده واحده قانون پیوند اعضای بیماران فوت شده یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است ؛ در تاریخ ۱۷/۱/۷۹ و صدور مجوز قانونی پیوند اعضاء توسط قانونگذار ، جریان آرام معامله اعضای بدن شتاب بیشتری یافت ، تا بدان جا که برخی حتی با نیات غیر خیرخواهانه وصرفا  به خاطر دریافت منفعت مالی ، برخی از اعضای بدن خودرا فروخته و یا در مواقعی که قطع آن عضو باعث مرگ آن ها  می گردد. عضو مذکور را پیش فروش می نمایند .

توضیحات

مقدمه

الف) بیان مسئله

ب) سوالات تحقیق

ج) فرضیات

د ) اهداف تحقیق

ه) پیشینه تحقیق

و)روش تحقیق

ز)ساختار تحقیق

فصل اول: بررسی مالیت ومالکیت اعضای بدن انسان

۱-۱تعاریف و مفاهیم مالیت و مالکیت

۱-۱-۱- تعریف مال در لغت واصطلاح

۱-۱-۲- تعریف مالکیت در لغت واصطلاح

۲-۱ اوصاف مالکیت

۱-۳ انواع حق مالکیت (ملکیت)

۱-۳-۱ ملکیت اشراقی- قیومی

۱-۳-۲  ملکیت ذاتی – تکوینی

۱-۳-۳ ملکیت عرضی – مقولی

۱-۳-۴ ملکیت اعتباری

۴-۱بررسی رابطه انسان و اعضای بدن خویش

۵-۱ مالکیت انسان و تسلط بر خودش از دیدگاه قرآن مجید

۱-۵-۱  رابطه انسان با اعضای بدن خویش از دیدگاه فقه امامیه

۱-۵-۱ رابطه انسان با اعضای بدن خویش و تصرف در آن

۱-۵-۲-۱ کلام قائلان به سلطه انسان بر بدن خود

۱-۵-۲-۱ کلام قائلان به مالکیت اعضاء

۱-۵-۲-۳ ادله قائلین به وجود سلطه و مالکیت انسان نسبت به اعضایش

۱-۵-۲-۴  کلام قائلان به فقدان سلطه و مالکیت بین انسان و اعضایش

۱-۵-۲-۵ ادله قائلان به نبود مالکیت انسان نسبت به اعضایش

۱-۵-۲-۶ تبیین ادله مخالفان و موافقان توانایی تصرف انسان دراعضایش

۱-۵-۲-۷ رابطه امانت بین انسان و اعضایش

۱-۵-۳ دلایل مخالفان مال بودن و مالکیت داشتن اعضا ی بدن

۱-۳-۵-۱ دلیل اول : قیاس عدم مالیت انسان حر بر اعضایش

۲-۳-۵-۱ دلیل دوم: عدم مالیت اعضای بدن قبل از قطع

۳-۳-۵-۱دلیل سوم: نفس،علت موجده و سبب فاعلی برای بدن نمی باشد.

۴-۳-۵-۱دلیل چهارم : انسان در مالکیت خداوند است.

۱-۵-۴ دلایل موافقان مال بودن و مالکیت داشتن اعضا ی بدن

۱-۴-۵-۱دلیل اول : وجود مالیت و مالکیت ذاتی اعضا ی بدن

۲-۴-۵-۱دلیل دوم: وجود مالیت اعتباری بر اعضای بدن

۳-۴-۵-۱دلیل سوم : مالیت یک مفهوم نسبی است.

۴-۴-۵-۱دلیل چهارم: انسان علت قریب برای زنده ماندن اعضای بدن است.

۵-۴-۵-۱دلیل پنجم: مالکیت انسان بر بدن خود مالکیت شرعی است و انسان بر خود ولایت دارد.

۶-۴-۵-۱ دلیل ششم: وجود مالیت اعضای بدن نزد عقلا

۱-۵-۴-۷دلیل هفتم: : قاعده ( کل شی ء فیه حلال و حرام فهو لک حلال ابداً حتی تعرف الحرام ) (قاعده اصاله الحل )…………….

۷-۴-۵-۱دلیل هشتم : اختیار قصاص و یا دریافت شیء در قبال جنایت بر عضو

۵-۵-۱ ارتباط مالکیت با مسئله تصرف در اعضاء

۶-۵-۱ ارتباط حق با مسئله تصرف در اعضاء

فصل دوم: آثار مالکیت انسان بر اعضای بدن ومحدوده تصرفات او

۱-۲ حق مالکیت انسان بر اعضاء و جوارح در عقد معوض

۲-۲ دلایل مخالفان بیع اعضای بدن ( اعضای انسان زنده و مرده )

۱-۲-۲دلیل اول : بیع میته جایز نیست .

۲-۲-۲دلیل دوم : خرید و فروش خون ( که یکی از اجزای بدن انسان است ) حرام است .

۳-۲-۲دلیل سوم : اعضای بدن بی فایده است و گرفتن مال در قبال آن اکل مال به باطل است .

۴-۲-۲دلیل چهارم : اعضای بدن جزء نجاسات است و بیع نجاسات حرام است .

۵-۲-۲دلیل پنجم : تغییر در خلقت خداوند حرام است ( آیه تبتیک )

۶-۲-۲دلیل ششم : دفن عضو مبان از حی لازم است .

۷-۲-۲دلیل هفتم : جداکردن اعضای بدن انسان مثله کردن بدن و حرام است .

۸-۲-۲دلیل هشتم : انسان کرامت دارد و قطع عضو با کرامت انسان در تعارض است .

۲-۲-۹ دلیل نهم : تقطیع جسد با حفط احترام میت در تعارض است .

۱۰-۲-۲دلیل دهم : اضرار به نفس حرام است .

۱۱-۲-۲دلیل یازدهم : ثمن میته سحت است .

۱۲-۲-۲دلیل دوازدهم : تجاوز به نفس و بدن ( قطع عضو ) موجب قصاص است و دیه دارد .

۱۳-۲-۲دلیل سیزدهم : اعضای بدن انسان مال نیست و برای آن قیمتی در زمان تلف وجود ندارد .

۱۴-۲-۲دلیل چهاردهم : اعضای بدن انسان جزء محرمات است و مداوا با محرمات حرام است .

۱۵-۲-۲دلیل پانزدهم : این کار با قاعده « الضرر لا یزال بالضرر » در تعارض است .

۳-۲ دلایل موافقان بیع اعضای بدن ( اعضای انسان زنده و مرده )

۱-۳-۲دلیل اول : سلطنت انسان برخود

۲-۳-۲دلیل دوم : اراده خداوند مبنی بر رفع سختی و حرج از زندگی انسان ها

۳-۳-۲دلیل سوم : لزوم  انجام کارهای خیر ( آیه کریمه فاستبقوا الخیرات )

۴-۳-۲دلیل چهارم : اصل برائت

۵-۳-۲دلیل پنجم : ضرورت احیای نفوس

۶-۳-۲دلیل ششم : پیوندهای انجام شده در عصر معصومین (ع)

۷-۳-۲دلیل هفتم : قاعده اهم و مهم

۸-۳-۲دلیل هشتم : قاعده ایثار

۹-۳-۲دلیل نهم : جسم انسان  مال بوده و قابلیت انتقال به صورت تبرعی را دارد .

۱۰-۳-۲دلیل دهم : کمک به رفع ضرر از مسلمان وظیفه شرعی است .

۱۱-۳-۲ دلیل یازدهم : انسان دارای حق تصرف در اعضای بدن خود می باشد .

۴-۲ معامله اعضای بدن میت

۵-۲ بررسی بیع اعضای بدن انسان در فتاوای فقهای معاصر

۶-۲ مبنای حقوقی اهدا و پیوند اعضای بدن

۱-۶-۲ حکم فروش و اهدای عضو در زمان حیات و مرگ از نگاه ۵ مرجع

۲-۶-۲ جدول خلاصه نظرات فقهی مراجع عالیقدر پیرامون مرگ مغزی و پیوند اعضاء

۲-۷ حقوق مورد تردید و مسئله تصرف در اعضاء

۲-۸ وضعیت مصادیق مشکوک بین حق و حکم در ارتباط با تصرف در اعضاء

۲-۹  مالکیت اعضای بدن در فتاوای فقهای معاصر

نتایج

پیشنهادات

منابع و مآخذ