نقش توبه در سقوط مجازات

موضوع:نقش توبه در سقوط مجازات

تعداد صفحات:133

دانشگاه آزاد اسلامی دامغان

دانشکده حقوق

پایان نامه

برای دریافت درجه ی کارشناسی ارشد

رشته ی حقوق جزا و جرم شناسی

موضوع:

نقش توبه در سقوط مجازات

فهرست مطالب

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………  1

الف) بیان موضوع…………………………………………………………………………………………….. 1

ب) سابقه تحقیق………………………………………………………………………………………………. 1

پ) اهداف و کاربردهای تحقیق …………………………………………………………………………..  2

ت) سوالات تحقیق …………………………………………………………………………………………..  2

ث) فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………………………… 3

ج) روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………  3

ح) معرفی پلان و ساختار تحقیق …………………………………………………………………………  4

فهرست اختصارات ………………………………………………………………………………………………… 5

فصل اول: توبه و شرایط آن……………………………………………………………….. 6

1ـ1ـ  تبیین کلی توبه……………………………………………………………………………………… 7

1ـ1ـ1ـ  ماهیت و مفهوم توبه …………………………………………………………………………….  7

1ـ1ـ1ـ1ـ  معنای لغوی توبه ……………………………………………………………………………..  7

1ـ1ـ1ـ2ـ  معنای اصطلاحی توبه……………………………………………………………………….. 9

1ـ1ـ1ـ3ـ  جایگاه توبه در حقوق جزای اسلام………………………………………………………. 12

1ـ1ـ1ـ4ـ جایگاه توبه در فقه پویای اسلام ……………………………………………………………… 14

1ـ1ـ1ـ5ـ جایگاه توبه در قانون مجازات اسلامی…………………………………………………… 15

1ـ1ـ2ـ توبه در ادیان……………………………………………………………………………………….. 18

1ـ1ـ2ـ1ـ توبه در دین اسلام…………………………………………………………………………….. 18

1ـ1ـ2ـ2ـ توبه در دین یهود………………………………………………………………………………. 19

1ـ1ـ2ـ3ـ توبه در آیین مسیحیت………………………………………………………………………… 20

1ـ1ـ3ـ  حقیقت، اهمیت و اقسام توبه……………………………………………………………………………………………………………………. .22

1ـ1ـ3ـ1ـ حقیقت توبه……………………………………………………………………………………… 22

1ـ1ـ3ـ2ـ  توبه نصوح…………………………………………………………………………………….. 24

1ـ1ـ3ـ3ـ  فضیلت و اهمیت توبه……………………………………………………………………….. 27

1ـ1ـ3ـ4ـ  اقسام توبه ………………………………………………………………………………………….. 29

1ـ1ـ3ـ5ـ  جایگاه توبه در قرآن…………………………………………………………………………. . 30

1ـ2ـ  مستندات، شرایط توبه و مباحث پیرامون آن………………………………….. 32

1ـ2ـ1ـ  احکام و مستندات توبه………………………………………………………………………….. 32

1ـ2ـ1ـ1ـ قرآن……………………………………………………………………………………………….. 32

1ـ2ـ1ـ2ـ روایات……………………………………………………………………………………………. 34

1ـ2ـ1ـ3ـ اِجماع…………………………………………………………………………………………….. 34

1ـ2ـ1ـ4ـ عقل……………………………………………………………………………………………….. 35

1ـ2ـ2ـ  ارکان و شرایط توبه……………………………………………………………………………… 36

1-2-3- زمان انجام توبه……………………………………………………………………………………. 39

1ـ2ـ4ـ پذیرش توبه…………………………………………………………………………………………. 42

1ـ2ـ5ـ  زمان پذیرش توبه……………………………………………………………………………………… 43

1ـ2ـ5ـ1ـ زمان پذیرش توبه در قانون مجازات اسلامی……………………………………………. 43

1ـ2ـ5ـ1ـ1ـ زمان پذیرش توبه در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1370………………………….. 43

1ـ2ـ5ـ1ـ2ـ زمان پذیرش توبه در قانون مجازات اسلامی مصوب سال1392…………………………… 45

1ـ2ـ5ـ2ـ  زمان قبول توبه از دیدگاه فقهای اسلام………………………………………………….. 46

1ـ2ـ5ـ2ـ1ـ دیدگاه فقهای امامیه……………………………………………………………………………………………….. 47

1ـ2ـ5ـ2ـ2ـ دیدگاه فقهای اهل سنت………………………………………………………………………………………… 52

1ـ2ـ6ـ احراز توبه…………………………………………………………………………………………… 54

1ـ2ـ7ـ مرور زمان و توبه………………………………………………………………………………….. 54

فصل دوم: آثار فقهی و حقوقی توبه……………………………………………………………….. 56

2ـ1ـ آثار اثباتی توبه……………………………………………………………………… 57

2ـ1ـ1ـ تبدیل سیئات به حسنات…………………………………………………………………………. 57

2ـ1ـ2ـ  سعادت و آرامش…………………………………………………………………………………. 58

2ـ2ـ آثار ثبوتی توبه ……………………………………………………………………..  59

2ـ2ـ1ـ  سقوط مجازات……………………………………………………………………………………. 60

2ـ2ـ2ـ قابلیت عفو توسط امام…………………………………………………………………………… 62

2ـ2ـ3ـ  قبول شهادت (گواهی)………………………………………………………………………….. 64

فصل سوم: نقش توبه در سقوط مجازات……………………………………………………………….. 65

3ـ1ـ حدود تاثیرگذاری توبه……………………………………………………………. 66

3ـ1ـ1ـ توبه قبل از اثبات جرم…………………………………………………………………………… 66

3ـ1ـ2ـ توبه بعد از اثبات جرم……………………………………………………………………………. 67

3ـ1ـ3ـ توبه و علم قاضی …………………………………………………………………………………  68

3ـ1ـ4ـ احراز توبه و ارتباط آن با قاعده اصاله الصحه……………………………………………… 71

3ـ1ـ5ـ احراز توبه و ارتباط آن با قاعده درأ………………………………………………………….. 72

3ـ2ـ بررسی توبه در حدود……………………………………………………………… 73

3ـ2ـ1ـ توبه در حق الله محض…………………………………………………………………………… 73

3ـ2ـ1ـ1ـ تاثیر توبه در سقوط جرایم منافی عفت(زنا، لواط، مساحقه و تفخیذ)………………. 73

3ـ2ـ1ـ1ـ1ـ  توبه قبل از قیام بیّنه…………………………………………………………………………………………….. 73

3ـ2ـ1ـ1ـ2ـ  توبه بعد از قیام بیّنه……………………………………………………………………………………………… 74

3ـ2ـ1ـ1ـ3ـ  توبه بعد از اقرار نزد امام و حاکم…………………………………………………………………………. 75

3ـ2ـ1ـ2ـ  شرب خمر……………………………………………………………………………………… 75

 3ـ2ـ1ـ3ـ ارتداد……………………………………………………………………………………………… 77

3ـ2ـ1ـ4ـ سبّ النبی………………………………………………………………………………………… 80

3ـ2ـ1ـ4ـ1ـ تعریف سبّ النبی و مصادیق آن……………………………………………………………………………. 80

3ـ2ـ1ـ4ـ2ـ کیفر ساب النبی و تاثیر توبه بر آن…………………………………………………………………………. 82

3ـ2ـ2ـ توبه در حق الله توام با حق الناس……………………………………………………………… 83

3ـ2ـ2ـ1ـ سرقت…………………………………………………………………………………………….. 83

3ـ2ـ2ـ1ـ1ـ تعریف سرقت حدّی و مجازات آن………………………………………………………………………. 83

3ـ2ـ2ـ1ـ2ـ تاثیر توبه بر مجازات سارق……………………………………………………………………………………. 84

3ـ2ـ2ـ2ـ قذف………………………………………………………………………………………………. 86

 3ـ2ـ2ـ3ـ  محاربه………………………………………………………………………………………….. 89

3ـ2ـ2ـ3ـ1ـ تعریف محاربه……………………………………………………………………………………………………….. 89

3ـ2ـ2ـ3ـ2ـ کیفر محاربه…………………………………………………………………………………………………………… 91

3ـ2ـ2ـ3ـ3ـ  تاثیر توبه در سقوط مجازات محارب……………………………………………………………………. 92

3ـ2ـ2ـ4ـ بغی………………………………………………………………………………………………… 94

3ـ2ـ2ـ4ـ1ـ تعریف بغی و مختصات آن…………………………………………………………………………………… 94

3ـ2ـ2ـ4ـ2ـ  وجوه افتراق بغی و محاربه…………………………………………………………………………………… 96

3ـ2ـ2ـ4ـ3ـ کیفر بغی و تاثیر توبه بر آن……………………………………………………………………………………. 98

3ـ2ـ2ـ5ـ  افساد فی الارض………………………………………………………………………………. 99

3ـ2ـ2ـ5ـ1ـ  تعریف افساد فی الارض………………………………………………………………………………………. 99

3ـ2ـ2ـ5ـ2ـ  مجازات افساد فی الارض و تاثیر توبه در سقوط مجازات آن ………………………………  100

3ـ2ـ2ـ6ـ  بررسی توبه در قصاص و دیات…………………………………………………………… 101

3ـ2ـ2ـ7ـ  بررسی توبه در تعزیرات و مجازات های بازدارنده…………………………………… .. 103

 نتیجه ها ………………………………………………………………………………………………. 105

 پیشنهاد ها……………………………………………………………………………………. . 107

فهرست منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………. 109

چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………. .. 119

صفحه پشت به انگلیسی ……………………………………………………………………………. 120

چکیده                                                                          

توبه در حقوق جزای اسلام به عنوان یکی از موارد سقوط مجازات شمرده شده است و به عنوان یک تاسیس حقوقی محسوب      می شود. به گونه ای که در سایر مکاتب امروزی نمونه آن به چشم نمی خورد. دراهمیت آن همین بس که یکی از بهترین شیوه های جلوگیری از تکرار جرم واصلاح مجرمین است. با تأمل در آیات وروایات وسخنان فقهای اسلام استنباط می شود که برای توبه، ندامت حقیقی و عزم بر ترک گناه برای همیشه کافی است و انجام آن نیاز به لفظ و اعمال خاصی ندارد. در قانون مجازات اسلامی، توبه از جایگاه ویژه ای برخوردار است و اگر با شرایط کامل انجام شود، یکی از معاذیر قانونی معافیت از مجازات شناخته شده است. توبه در جرایم حق الله، قبل از ثبوت جرم به وسیله اقرار یا شهادت شهود، مسقط مجازات بوده ولی در جرایمی که جنبه حق الناس دارند، موجب سقوط مجازات نیست، چون مرتکب علاوه بر اینکه اوامر و نواهی الهی را نادیده گرفته، موجب ضرر و زیان مالی، جسمی یا آبرویی برای دیگران شده و باید جبران کند. البته توبه مجازات اخروی را ساقط می نماید، ولی باید دانست که وضع مجازات دنیوی تابع خاصه مجازات اخروی نیست. از جمله نکات قابل توجه در باب توبه به عنوان یکی از معاذیر قانونی معافیت از مجازات این است که اگر بزهکار بعد از اقرار توبه کند، قاضی می تواند (مخیراست) که از ولی امر برای او تقاضای عفو نماید یا مجازات را در حق او اِعمال کند. اما توبه بعد از اقامه بیّنه هیچ اثر حقوقی ندارد.

حال با توجه به نکات ذکر شده این نتیجه به دست می آید که توبه همواره یکی از مهم ترین ابزارهای سقوط یا تخفیف مجازات است که می بایست مورد توجه هر چه بیشتر دستگاه های قضایی قرار گیرد. زیرا با اِعمال مقررات مربوط به توبه ضمن آنکه از حجم پرونده های مطروحه در دادگستری کاسته می شود، برای خود فرد تائب و به تبع آن برای جامعه بسیار مفید و مؤثر خواهد بود و موجب اعتماد و اطمینان نسبت به شخص تائب می شود و او را برای بازگشت به اجتماع و زندگی خانوادگی آماده می گرداند.

با توجه به مطالب ذکر شده، اهدافی را نیز می توان ترسیم نمود:

هدف از طرح موضوعی با عنوان توبه، شناساندن و آشنایی هرچه بیشتر دانشجویان، اساتید و هم کارکنان و افراد دستگاه های قضایی با مفهوم توبه و تأثیرات آن در روند پرونده های قضایی است.

شناخت دقیق توبه و آثار آن موجب می گردد که افراد گناه کار بعد از آگاهی و شناخت مفهوم توبه و نحوه ی انجام آن، با توبه از

کرده ی خویش بتوانند راهی برای بازگشت به اجتماع داشته باشند.

هدف دیگری که می توان برشمرد این است که باید توبه و آثار آن دقیق و بسیار شفاف مطابق آنچه که در قرآن و روایات ائمه معصومین وکلام فقهای اسلامی است بیان شود تا گناه کاران و مجرمان بر این باور نباشند که می توانند هر گناهی را هر زمانی مرتکب شوند و سپس با توبه از بند مجازات رها گردند که این هدف با به تحریر درآوردن کتاب ها و مقالات و برگزاری کلاس هایی پیرامون توبه  و برگزاری جلسات پرسش و پاسخ با اهل فن و علم به دست خواهد آمد.

کلید واژه ها: توبه، جرم، اقرار، بینه، سقوط مجازات