موضوع:بررسی بیمه‌ی‌ طلاق و ساز و کارهای اجرای آن در حقوق ایران

تعداد صفحات:156

پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی

چکیده

امروزه از جمله مهم‌ترین دغدغه‌های زنان و حتّی جامعه، در رابطه با وضعیت زنان مطلّقه‌ای است که با وقوع طلاق، عمدتاً از هیچ منبع مالی بهره‌مند نبوده و با فقر اقتصادی روبه‌رو می‌شوند. بیمه به عنوان زاده‌ی مقتضیات زندگی در مقابل نگرانی‌ها، در برابر بخشی از خطراتِ ناظر بر نهاد خانواده و اعضای آن نیز، قرار گرفته و موجب تسکین خاطر شده است. یکی از راهکارهای جدید برای حل نگرانی فقر مالی زنان مطلّقه با تمسّک به بیمه، بکارگیری نهاد نوظهورِ بیمه‌ی طلاق است. حیاتی‌ترین عنصر بیمه، خطر یا حادثه است که طلاق می‌تواند یکی از آن دو محسوب گردد زیرا متضمّن تعریف و ویژگی‌های آنها است. بیمه‌ی طلاق در ماهیّت حقوقی خود می‌تواند به دو صورت توجیه گردد: نخست، یکی از اقسام بیمه‌های مستقل از انواع بیمه‌های اشخاص باشد. دوم، یک نوع بیمه‌ی عمر در صورت حیاتِ مشروط به طلاق باشد. از جمله ساز و کارهایی که می‌تواند از سوی زوج‌ها، به عنوان متعهدان پرداخت حق بیمه در اجرای بیمه‌های طلاق صورت گیرد عبارتند از؛ انعقاد قرارداد بیمه به صورت آزاد و اختیاری، درج الزام به انعقاد یا پرداخت حق بیمه در قالب شروط ضمن عقد یا در قالب مهریه و یا اینکه می‌تواند در نظام حقوقی ایران، جزء نفقه قرار گیرد. حق بیمه در صورت استخدام مردان، می‌تواند از حقوق آنها کسر گردد. براساس الزامات دینی، اسنادی (بین‌المللی و داخلی) و عرفی نیز، دولت باید از طریق بیمه‌های اجتماعی یا راهکارهای حمایتی از این نوع بیمه‌ها حمایت نماید که به دو صورت قابل تصوّر است؛ نخست، قرار گرفتن دولت به عنوان بیمه‌گر و دوم، قرار گرفتن دولت به عنوان بیمه‌گزار. طلاق نباید از نوع رجعی باشد مگر اینکه عده سپری شده باشد و همچنین طلاق نباید از سوی زوجه تقاضا شده باشد مگر در زمانی که زندگی غیر قابل تحمّل بوده یا زوج غایب مفقودالاثر باشد. هم‌چنین زوجه نباید مَلی یا شاغل باشد و در صورت ازدواج مجدد نیز، سرمایه‌ی پرداختی از سوی بیمه‌گر قطع خواهد شد.

واژگان کلیدی: بیمه، تأمین اجتماعی، طلاق، بیمه‌ي طلاق، زنان مطلّقه، زوج، زوجه

فهرست مطالب

مقدمه. 1

طرح موضوع. 1

دلایل انتخاب موضوع. 3

نقد ادبیات موضوع. 3

سؤالات تحقیق.. 4

• سؤال اصلی.. 4
• سؤالات فرعی.. 4

فرضیه‌ 4

مفروضات… 4

اهداف تحقیق.. 5

روش تحقیق.. 5

سازماندهی تحقیق.. 5

فصل اول:کلیات / 7

مبحث اول: لزوم حمایت از زنان مطلّقه. 9

گفتار اول: آمار رو به‌ رشد طلاق و شرایط نامطلوب اقتصادی.. 9

بند اول: آمار رو به رشد طلاق.. 9

بند دوم: شرایط نامطلوب اقتصادی.. 12

گفتار دوم: عدم کارسازی ساز و کارهای حمایتیِ پیش‌بینی شده در حقوق موضوعه. 15

گفتار سوم: عدم اشتغال و عدم توفیق زنان مطلّقه در ازدواج مجدد. 17

بند اول: عدم اشتغال زنان مطلّقه. 17

بند دوم: عدم توفیق زنان مطلّقه در ازدواج مجدد. 19

مبحث دوم. 21

مفاهیم، طرف‌ها، عناصر و مقسَّمات مرتبط با قرارداد بیمه‌ی طلاق.. 21

گفتار اول: مفاهیم بیمه، تأمین اجتماعی، طلاق و زنان بی‌سرپرست… 21

بند اول: مفهوم بیمه و تأمین اجتماعی.. 21

الف: مفهوم بیمه. 22

ب: مفهوم تأمین اجتماعی.. 24

بند دوم: مفهوم طلاق.. 25

بند سوم: مفهوم زنان بی‌سرپرست… 26

گفتار دوم: طرف‌ها و عناصر قرارداد بیمه. 27

بند اول: طرف‌های قرارداد بیمه. 27

الف: بیمه‌گر و بیمه‌گزار. 27

1ـ بیمه‌گر. 28

2ـ بیمه‌گزار. 28

بند دوم: عناصر قرارداد بیمه. 33

الف: حادثه، خطر و ویژگی‌های آنها 33

1ـ حادثه. 33

2ـ خطر. 36

3ـ ویژگی‌های حادثه یا خطر قابل پوشش…. 37

ب: موضوع و مورد بیمه. 41

ج: حق و وجه‌‌ بیمه. 42

1ـ حق بیمه. 42

2ـ وجه بیمه. 44

گفتار سوم: تحلیل اقسام بیمه، تأمین اجتماعی و طلاق.. 44

بند اول: اقسام بیمه. 44

الف: بیمه‌های تجاری.. 45

1ـ بیمه‌های اشخاص…. 46

2ـ بیمه‌های خسارتی.. 49

ب: بیمه‌های اجتماعی.. 51

بند دوم: نظام و قلمرو تأمین اجتماعی.. 53

الف: پوشش بیمه‌‌های اجتماعی.. 54

ب: حمایت اجتماعی و توانبخشی.. 54

ج: حوزه‌ی امدادی.. 56

بند سوم: اقسام طلاق.. 56

الف: به تقاضای زوج.. 56

ب: به تقاضای زوجه. 56

ج: طلاق توافقی.. 57

مبحث سوم:پیشینه‌ و ماهیّت بیمه‌ی طلاق.. 58

گفتار اول: پیشینه‌ی بیمه‌ی طلاق.. 58

بند اول: در جهان. 58

بند دوم: در ایران. 59

گفتار دوم: ماهیّت بیمه‌ی طلاق.. 60

بند اول: فرض بیمه‌ی اشخاص…. 60

بند دوم: فرض بیمه‌ی خسارتی.. 62

بند سوم: ماهیّت حقوقی بیمه‌ی طلاق.. 62

فصل دوم: نظریات، راهکارهای اجرا و شرایط بهره‌مندی از بیمه‌ی طلاق/ 74

مبحث اول: نظریات مطرح‌شده در رابطه با اجرای بیمه‌ی طلاق.. 76

گفتار اول: دیدگاه مخالف…. 76

بند اول: افزایش نرخ طلاق و وقوع طلاق‌های صوری.. 76

الف: افزایش نرخ طلاق.. 76

ب: وقوع طلاق‌های صوری.. 78

بند دوم: عدم امکان اطلاع از ازدواج یا اشتغال زنان مطلّقه. 79

بند سوم: عدم استقبال از سوی مردان. 80

گفتار دوم: دیدگاه موافق.. 81

بند اول: زوال آسیب‌های اجتماعی عارض بر زنان مطلّقه. 82

الف: ریشه‌ی اقتصادی جرائم.. 82

ب: اعتیاد. 85

ج: خودکشی.. 85

بند دوم: فرصت و توان کافی برای تربیت و رسیدگی به فرزندان. 86

بند سوم: بهبود سلامت روانی و جسمی افراد جامعه. 87

مبحث دوم: ساز و کارهای اجرای بیمه‌ی طلاق.. 89

گفتار اول: با اراده‌ی آزاد افراد. 89

بند اول: انعقاد قرارداد بیمه‌ی تجاری.. 89

بند دوم: در قالب شروط ضمن عقد.. 90

الف: شروط انتخابی.. 90

ب: شروط ارشادی.. 91

بند سوم: در قالب مهریه. 92

بند چهارم: گسترش قلمرو نفقه. 96

گفتار دوم: حمایت دولتی.. 98

بند اول: الزاماتِ دولت در تحقق تأمین اجتماعی.. 99

الف: ادله‌ی شرعی.. 99

ب: ادله‌ی حقوقی.. 103

1ـ اسناد بین‌المللی.. 103

2ـ مقررات داخلی.. 106

2ـ 1ـ قانون اساسی.. 106

2ـ 2ـ  در مقررات و قوانین عادی.. 109

ج: براساس ضرورت عرفی برخی از مردان. 114

بند دوم: توسعه‌ی قلمرو پوشش‌های تأمین اجتماعی.. 117

الف: از طریق نظام بیمه‌های اجتماعی.. 117

ب: از طریق نظام حمایتی.. 122

مبحث سوم:شرایط بهره‌مندی از بیمه‌‌ی طلاق.. 124

گفتار اول: شخص متقاضی طلاق و نوع طلاقِ قابل حمایت… 124

بند اول: شخص متقاضی طلاق.. 125

بند دوم: نوع طلاق.. 126

گفتار دوم: زنان مطلّقه‌ی قابل حمایت… 127

بند اول: فقر مالی.. 127

بند دوم: عدم ازدواج مجدد. 128

نتیجه‌گیری.. 130

منابع و ماخذ.. 134